Brudnopis Filozoficzny: Buddyzm
Główne postaci/twórcy: Siddhārtha Gautama (Budda), trwają dyskusję odnośnie jego daty i miejsca urodzin, natomiast wiemy, w dużym przybliżeniu, że żył i nauczał gdzieś pomiędzy szósty a czwartym wiekiem p.n.e.
Okres powstania: Podstawą Buddyzmu i wywodzącej się z niego filozofii to okres życia Buddy i kolejne wieki, aż do dnia dzisiejszego.
Główna teza: Głównym zadanie buddyzmu jest wyjaśnianie, zgłębianie dharm, które stanowią podstawę rzeczywistości. Pod pojęciem dharm możemy rozumieć:
- Stan natury, taki jaki jest (yathā bhūta)
- Prawa natury rozważane zarówno zbiorowo jak i indywidulanie
- Nauki Buddy, jako otwarcia naturalnych praw na problem cierpienia
- Fenomen i jego własności
Główne pojęcia:
Zanim przejdziemy do unikalnych wartości wprowadzonych przez Buddę, musimy pochylić się nad kilkoma, które zaczerpnął on ze starszych źródeł.
Trzy Cechy Istnienia – wszelkie uwarunkowanie wykazuje trzy cechy: nietrwałość, cierpienie (brak zadowolenia) i pozbawienie jestestwa, tożsamości własnej. Zgłębienie tych cech pozwala na osiągnięcie wyzwolenia pozbawionego tych uwarunkowań.
Skandha – czyli pięć skupisk. Zbiory służące do klasyfikacji fizycznych i mentalnych zjawisk. Są to: forma materialna, uczucia, percepcja, formacje mentalne (stany umysłu, przekonania) i świadomość.
Pratītyasamutpāda – zasada współpowstawania. Jedno istniejąc, stwarza drugie; na skutek powstania jednego, powstaje drugie; nie istnieje jedno, nie powstaje drugie; na skutek ustania jednego, ustaje drugie.
Karma – w Buddyzmie, karma to działanie, nie jego wynik, jak w innych szkołach indyjskich. Ma ona jednak wpływ na ponowne narodziny.
Ponowne narodziny, Reinkarnacja – ewoluująca świadomość lub strumień świadomości po śmierci staje się jedną z przyczyn powstawania kolejnej świadomości. Świadomość w nowej osobie nie jest identyczna, ale nie jest tez całkowicie różna od poprzedniej, lecz powstaje z losowego strumienia. Reinkarnować można, w zależności o karmy w dowolne, żywe istnień na ziemi lub w byt nadnaturalny.
Cztery Szlachetne Prawdy – podstawowe nauki buddyzmu, traktujące o cierpieniu. Należą do nich: Pierwsza Szlachetna Prawda o Cierpieniu, Druga Szlachetna Prawda o Przyczynie Cierpienia, Trzecia Szlachetna Prawda o Ustaniu Cierpienia, Czwarta Szlachetna Prawda o Ścieżce Prowadzącej do Ustania Cierpienia.
Ośmioraka ścieżka – fundament nauki buddyjskiej zgodne z Czterema Szlachetnymi Prawdami. DO ścieżki nalezą: Słuszne zrozumienie (Czterech Szlachetnych Prawd), Słuszne myślenie (pozbawione żądzy i nieżyczliwości), Słuszne słowo (bez kłamstwa i obmowy), Słuszne postepowanie (zgodne z ośmioma wskazaniami), Słuszne zarobkowanie (utrzymanie się przy życiu bez łamania przykazań); Słuszne dążenie (dążenie do oświecenia), Słuszne skupienie (zachowanie uważności), Słuszna medytacja (dążenie do stanów, gdy znika „ego”).
Nirvana – stan bez cierpienia i uwolnienia z cyklu narodzin i śmierci.
Teraz możemy przejść do detalicznych pojęć, które wychodzą poza „przedkanoniczny” Buddyzm.
Dukha – cierpienie, które powoduje nasze przywiązanie do istnienia w materialnym świecie i ponownych narodzin.
Anatta – Budda twierdził, że obecność samoświadomości jest spowodowane cierpieniem i stanowi podstawową przeszkodę w drodze do uwolnienia.
Wskazania – mogą się różnić dla mnichów i mniszek w zależności od wyznawanej tradycji, ale dla świeckich są jednakowe. Pięć pierwszych wskazań to absolutny kanon i powinien być przestrzegany przez wszystkich, którzy chcą zostać odrodzeni w postaci ludzkiej. Kolejne trzy (oprócz pięciu poprzednich) to przepisy dla wyznawców, którzy pozostają w świątyniach. Wszystkie dziesięć to wskazania dla poważnych wyznawców świeckich.
- Powstrzymanie się o d zabijania żywych istot.
- Powstrzymanie się od kradzieży.
- Powstrzymanie się od nieczystości (sensualność, seksualność, pożądanie).
- Powstrzymanie się od kłamstwa.
- Powstrzymanie się od przyjmowania środków odurzających.
- Powstrzymanie się od przyjmowania pokarmów o niewłaściwym czasie (południe).
- Powstrzymanie się od śpiewu, tańca, grania muzyki czy uczestnictwa w występach rozrywkowych.
- Powstrzymanie się od noszenia perfum, kosmetyków i biżuterii.
- Powstrzymanie się od siadania na wysokich krzesłach, siedziskach i spania w luksusowych, miękkich łózkach.
- Powstrzymanie się od przyjmowania pieniędzy.
Szkoły buddyzmu:
Sarvastivadin – wszystkie ludzkie doświadczenia można rozbić na coraz mniejsze jednostki percepcyjne lub percepcyjno-ontologiczne zwane dharmami.
Theravada – wgląd w samego siebie musi pochodzić z własnego doświadczenia, krytycznego dochodzenia do prawdy i rozumowania, nie ślepej wiary.
Mahayana – przyjmuje pragmatyczną definicję prawdy: doktryny są warunkowo „prawdziwe” w sensie, że są duchowo korzystne.
Wiem, że tylko zarysowałem powierzchnię, ale jak zacząłem szukać informacji, to wylądowałem po kwadransie z otwartymi dwoma tuzinami zakładek, to złapałem się za głowę. To tylko esencja, więc nie krzyczcie na mnie :)
Buddyzm, jako filozofia jest dość ciekawa i prowadzi do praktyk, które są cenione przez wiele osób, także w ateistycznym świecie.
Ja mam problem przede wszystkim z przykazaniami, które są po prostu nakazami moralnymi. Niezależnie od tego czy są akceptowalne czy nie – moralność wynikająca ze strachu przed kara jest moralnością zepsutą. Ponadto szkoła Therevady w swojej religijnej odsłonie naciska do odbycia przynajmniej nowicjatu w klasztorze i to jest już przesada…
Komentarze
Prześlij komentarz