Brudnopis Filozoficzny: Njanja
Okres powstania: Pierwsze teksty dotyczące tej szkoły hinduskiej filozofii, Nyanya Sutras, powstały w drugim wieku naszej ery. Nowa szkoła Njanji był rozwijana jeszcze po XVI wieku.
Główna teza: Njanja to jedna z ortodoksyjnych szkół filozofii hinduskiej. W szczególności, njanja jest szkołą logiki opartej na czterech podstawowych źródłach wiedzy: percepcji, wnioskowanie, porównania i świadectwa. Wiedza pozyskana z tych źródeł może, oczywiście, być ważna lub nie. W rezultacie njanja utworzyła system schematów dowodzących ważności wiedzy. Jest najbliższym ekwiwalentem współczesnej filozofii analitycznej
Główne pojęcia:
Szesnaście Kategorii– metafizyka njanji rozpoznaje szesnaście padarth, czyli kategorii i zawiera wszystkie sześć kategorii Waiśesziki (klasycznej filozofii hinduskiej). Te szesnaście kategorii to:
- pramāṇa– prawdziwe źródła wiedzy
- prameya – obiekty prawdziwej wiedzy
- saṁśaya– wątpliwość
- prayojana – cel
- dṛṣṭānta– przykład
- siddhānta – konkluzja
- avayava – części sylogizmów
- tarka – hipotetyzowanie
- nirṇaya– porozumienie
- vāda – dyskusja
- jalpa – targowanie się
- vitaṇḍā – „czepianie się”
- hetvābhāsa – błąd, oszustwo
- chala – spieranie się
- jāti – wyrafinowane odrzucenie tezy
- nigrahasthāna – moment/miejsce porażki
Epistemologia– njanja rozpoznaje wiedzę lub poznanie, jako ogarniecie lub świadomość. Wiedza może być ważna lub nie ważna. Według tej szkoły, ważnymi źródłami wiedzy mogą być – percepcja, wnioskowanie, porównanie i świadectwo. Nieważne źródła to – wątpliwość, błąd i rozumowanie hipotetyczne.
Percepcja – ma najwyższą pozycje w epistemologii njanji. Dotyczy pozbawionego błędu kontaktu organów zmysłów z rzeczywistymi przedmiotami w oderwaniu od ich nazewnictwa, ale w grze z ich definicją. Percepcja ma dwa typy – zwyczajna percepcja (zmysłowa) i niezwyczajna. Niezwyczajna percepcja to trzy sposoby odbierania obiektu – odbieranie jego generalnych cech, dostrzeganie zmysłem cech rozpoznawalnych innym zmysłem (na przykład wzrokiem rozpoznajemy, że coś jest gorące) i metod supernaturalnych (jak dostrzeganie specjalne joginów, dostrzeganie przeszłości czy przyszłości obiektu).
Wnioskowanie – to ważny składnik szkoły njanji. Metodologia wnioskowania stanowi kombinację indukcji i dedukcji, przesuwając się od szczególności do szczególności poprzez ogólności. Składa się klasycznie z pięciu kroków:
1. Pratijñā – do dowiedzenia (np. „Na wzgórzu jest ogień”)
2. Hetu– powód („Ponieważ jest tam dym”)
3. Udāhārana– przykład („Gdzie jest dym tam jest ogień, na przykład w kuchni”)
4. Upanaya– potwierdzenie lub aplikacja („ Na wzgórzu jest dym spowodowany przez ogień”)
5. Nigamana– konkluzja („Dlatego na wzgórzu jest ogień”)
2. Hetu– powód („Ponieważ jest tam dym”)
3. Udāhārana– przykład („Gdzie jest dym tam jest ogień, na przykład w kuchni”)
4. Upanaya– potwierdzenie lub aplikacja („ Na wzgórzu jest dym spowodowany przez ogień”)
5. Nigamana– konkluzja („Dlatego na wzgórzu jest ogień”)
Porównanie – wiedza związku pomiędzy słowem i obiektem opisanym tym słowem. Porównanie jest produktem wiedzy o podobieństwach.
Świadectwo – czyli zeznanie wiarygodnego świadka zawierające zrozumienie tematu. Są dwa typy świadectw:
Vaidika– świadectwo oparte na świętych Wedach, uznane, jako słowa Boga. Niepodlegające podważeniu.
Laukika – świadectwo wiarygodnego, zaufanego człowieka. Może być kwestionowane i odrzucone poprzez bardziej wiarygodną wiedzę, jeśli jest dostępna.
Laukika – świadectwo wiarygodnego, zaufanego człowieka. Może być kwestionowane i odrzucone poprzez bardziej wiarygodną wiedzę, jeśli jest dostępna.
Przyczynowość– przyczyna jest zdefiniowana, jako bezwarunkowy i niezmienny powód powstania efektu, a efekt, jako bezwarunkowy i niezmienny wynik przyczyny. Ta sama przyczyna daje ten sam efekt. Przyczyna nie jest nigdy obecna w efekcie.
Teoria błędu– błąd wynika z nieprawidłowej syntezy przedstawionych i reprezentowanych obiektów. Obiekt reprezentowany jest mylony z prezentowanym. Prezentowany obiekt jest postrzegany tutaj i teraz, reprezentowany obiekt istnieje gdzie indziej.
Notatki do brudnopisu: Widzę tutaj bardzo fajną szkołę logiczną, ale nie podoba mi się wtrącenie świadectwa „słowa bożego”. Dlatego nota nie będzie zbyt wysoka J
Zostawiłem tez sobie jedną rzecz na osobny wpis. Otóż Njanja daje dziewięć logicznych argumentów na istnienie Boga. I je rozwalę w osobnym wpisie. Nie gwarantuje, że od razu, ale na 100% niebawem J
Zostawiłem tez sobie jedną rzecz na osobny wpis. Otóż Njanja daje dziewięć logicznych argumentów na istnienie Boga. I je rozwalę w osobnym wpisie. Nie gwarantuje, że od razu, ale na 100% niebawem J
Tymczasem – trzy gwiazdki.
Komentarze
Prześlij komentarz