Ewolucja religii #2 – Szamanizm
Poważny
dylemat, bo mam do wyboru – albo rozwijać detalicznie koncepcje animistyczne
(których jest trochę), albo iść w kolejny, odcinający się nieco nurt religijny.
I decyzja jest ujawnione w tytule – idę w kolejny, a na detaliczne poziomy będziemy
schodzić sukcesywnie, jak ogarniemy ogólne pojęcia. To jazda!
Ramy czasoprzestrzenne
Pierwotnie praktykowany przez ludy
tureckie i mongolskie. Nie znamy dokładnie, kiedy szamanizm, jako system wierzeń
został zaadoptowany czy stworzony, natomiast możemy mniej więcej pokazać jego
stabilizację, która prawdopodobnie wiązała się ze stabilizacją tych dwóch
ludów, które były związane z szamanizmem. Mongołowie są wspominani (jako nomadyczni
Donghu) w starochińskich kronikach – „Yi Zhou Shu” i Księdze Gór i Morza, które
datowane są na dynastię Shang (1600-1046 p.n.e.). Turcy, jako autonomiczny
lud pojawiają się w szóstym wieku przed naszą erą na obszarze centralnej Azji i
Syberii. Więc możemy bezpiecznie założyć, że te daty, to pierwsze oznaki
szamanizmu, jako religii związanej bezpośrednio geograficznie i historycznie.
Definicje
Słowo szaman
prawdopodobnie wywodzi się od słowa „šamán” z języka ewenkijskiego (lud
Ewenków, wschodnia Syberia) i prawdopodobnie wywodzi się od rdzenia „ša”,
czyli „wiedzieć”. Wywodzi się również, że tunguskie słowo pochodzi od
starszego, sanskryckiego „śramaṇa”, które oznacza „poszukującego, który żyje
w ascezie”. Opinie są podzielone i nie są wolne od krytyki. Na potrzeby tego
tekstu jednak to nam wystarczy.
W zachodniej
antropologii szamanizm pojawia się po zdobyciu przez Rosję Chanatu Kazańskiego
w 1552 roku. Szamanizm jest pojęciem bardzo pojemnym i przez wiele lat, do dziś
trwają dyskusję czy możliwe jest dokładne sprecyzowanie, czym ów jest. Pierwsza,
najmniej ryzykowna definicja brzmi – technika religijnej ekstazy. W historii
antropologii pojawiają się jednak bardziej precyzyjne definicje opierające się
na postaci, pozycji szamana, jako centralnej postaci tych wierzeń. Zatem szaman,
to, „ktoś, kto kontaktuje się z duchami w odmiennych stanach świadomości”,
Druga definicja mówi o tym, ze kontaktuje się w imieniu innych ludzi, wiernych.
Kolejna dodaje, ze do osiągnięcia tego stanu wymagana jest praktyka konkretnej
techniki, której nie używają medium, znachorzy, prorocy. Jednak nie jest sprecyzowane,
o jakich technikach jest mowa. Czwarta definicja odnosi się bezpośrednio do
tradycji ludów tureckich i syberyjskich i mówi, że szaman to po prostu kapłan.
Założenia
Główne cechy
szamanizmu, zebrał Mircea
Eliade w 1972 roku:
- Duchy istnieją i odgrywają ważną rolę w życiu jednostek i społeczności.
- Szaman może kontaktować się ze światem duchów.
- Duchy mogą być przychylne lub nieprzychylne.
- Szaman może wyleczyć choroby spowodowane przez nieprzychylne duchy.
- Szaman może wprowadzić się w trans, by osiągnąć ekstazę wizjonerską i wyruszyć w podróż duchową.
- Duch szaman może opuścić jego ciało i odwiedzić świat nadprzyrodzony w celu uzyskania odpowiedzi na postawione pytania.
- Szaman przywołuje obrazy zwierząt, jako przewodników duchowych, omenów i posłańców wiadomości.
- Szaman potrafi przepowiadać różnymi sposobami przyszłość (kości, runy).
Szamanizm
opiera się na założeniu, że świat widzialny jest przesycony niewidzialnymi
siłami duchów, które wpływają na życie ludzi. O ile przyczyny chorób leżą w
świecie duchowym, zainspirowane nieprzychylnymi duchami, zarówno duchowe jak i
fizyczne metody są używane do leczenia. Często szamani mają rozległą wiedzę odnośnie działania roślin, ziół, które uzyskują po ich spożyciu, a wcześniej,
po uzyskaniu zgody na to użycie od duchów patronów danej rośliny. Szamani
narażają się w swojej praktyce na ogromne ryzyka – ze strony świata duchowego, wrogich
szamanów lub kroków podejmowanych by wykrzywić świadomość szamana. Szamańskie rośliny
i materiały mogą być toksyczne i grożą śmiercią, gdy są niewłaściwie używane.
Obecnie mamy
do czynienia z neoszamanizmem, który wraz z ezoteryką i okultyzmem, jest praktykowany,
jako syntetyczna forma ekspresji czy też zespół wierzeń. Korzystają z
szamańskich praktyk wchodzenia w trans, zażywania substancji psychoaktywnych,
czy też tworzone są nowe techniki praktyk szamańskich. W Europie szamanizm odradza
się w formach sprzeciwu wobec supresji kościołów chrześcijańskich, które zniszczyły
te kultury.
Polecam zagłębienie
się w ogromna ilość artykułów na ten temat w sieci. Jest to dość ciekawy nurt, który
ma obecnie swój renesans i z niedużym ryzykiem, możemy też założyć, że kultura
techno opiera się w znakomitej większości na praktykach i technikach szamańskich.
Czerpie z nich pełnymi garściami J
Do następnego
razu!
Bardzo ciekawy wpis dający nowy wgląd w to czym tak właściwie, jak i to skąd się wziął, szamanizm. O szamaniźmie poczytać też można co nieco tutaj - zobacz, bo to ciekawy temat, a ty go tak nieco po macoszemu opisałeś ;)
OdpowiedzUsuńCiekawie opisane!
OdpowiedzUsuńSzamanizm to naprawdę ciekawy temat. Trzeba sie tylko trochę w niego zaglębić i przełamać pierwsze opory:) Ja osobiście zapoznałem się z tematem tutaj: https://www.tantra.pl/szamanizm-szaman/ i naprawdę polecam wszystkim zaciekawionym.
OdpowiedzUsuń